USA (Urang Sunda Asli)

Filosofi Iket sunda

Iket /totopong atawa sok biasa disebut udeng nyeta kaen nu wangunna teh biasana segi opat, dipake keur nutupan/meungkeut mastaka (meungkeut mustika dina mastaka). Iket ngandung makna ngiket/meungkeut diri urang ngarah hirup teu kaluar tina aturan, boh aturan agama atawa aturan adat istiadat.

Mun nilik tina wangunna nu ilaharna,pasagi posisi diagonal jeung ditengahna 1 pasagi leutik. ngandung harti opat unsur kahirupan nu biasa disebut "opat kalima pancer"

1. Cai
2. Taneuh
3. Seuneu
4. Angin

Urang moal bisa hirup mun euweuh 4 unsur kahirupan eta. Tapi tetep diri urang nu mancerkeunnana, eta nu disebut kalima pancer teh.

Conto iket Makutawangsa

Tuluy nilik tina makena, iket nu wangunna pasagi teh dibentuk janten segi tilu. nu ngabogaan harti "Tri Tangtu" ( Agama, Adat istiadat, jeung pamarentahan). iket nu geus dibentuk segi tilu teh tulut dilipet heula sing rapih samemeh diiket nandakeun yen "Tri Tangtu" teh kudu dilakonan sing taat tuluy beungkeutkeun kana kahirupan urang.

Rupa-rupa iket

Aya loba pisan rup-rupa iket nu sok biasa dipake ku "ki sunda" (urang sunda) tapi rupa-rupa iket eta bisa dikelompokkeun jadi 2 nurutkeun asal mula ayana eta iket :
1. Iket buhun
2. Iket Rekaan kiwari
3. Iket Praktis

1.  Iket buhun nyaeta iket nu sok dipake sapopoe, nu geus aya turun temurun ti luluhur urang. Biasana rupa iket ieu aya di kampung-kampung adat nu masih ngajaga kana kabudayaannana. contona di kampung adat Naga, Kampung Adat Cikondang, Kampung adat nu aya di Banten. 

• Rupa-rupa iket buhun diantawisna : Barangbang Semplak, Julang Ngapak, Kuda ngencar, Parekos Jengkol, Parekos Nangka, Iket Kekeongan, Maung Heuay, Porteng.
  2. Iket Rekaan kiwari nyaeta Rupa iket anu hasil kreasi sewang-sewangan (pribadi). boh "pengembangan  tina iket buhun, ide/ kreasi sorangan atawa iket buhun nu dilahirkeun deui sanggeus mangtaun-taun euweuh nu nyahoeun.
  
  3. Iket Praktis
      Geus jelas tina ngaranna ge, wangun iket nu dijieun pikeun ngababarikeun nu makena. teu kudu ngiket, tinggal masangkeun dina mastaka.
  
   Mung sakitu nu tiasa dijelaskeun ku sim kuring. Hapunten anu kasuhun, bilih aya kalepatan dina seratanna.
  
  

Naon hartina babasan?
Naon hartina paribasa? 
Naha babasan jeung paribasa teh hartina sarua?? 
Sawareh dulur pasti aya pananya eta. kuring rek ngajelaskeun sacara singket harti tina babasan jeung paribasa.

Babasan jeung paribasa ngandung harti nu ampir sarua. nyaeta 2nana
kaasup kecap pakeman nu ungkaranna geus matok.nu geus puguh entrep seureuhna. jadi babasan jeung paribasa mah lain ngandung harti sabenerna. Nu ngabedakeunna nyaeta paribasa mah ilaharna leuwih panjang tibatan babasan. Mun dina bahasa indonesia mah Paribasa = Peribahasa, sedengkeun Babasan nyaeta Ungkapan.
Di handap ieu Conto tina babasan jeung paribasa :

Atah Anjang : langka silih anjangan
Adigung adiguna : Takabur / sombong
Ambek nyedek tanaga midek : nafsu gede tapi tanaga euweuh
Anjing ngagogogan kalong : mikahayang nu lain-lain
Adat kakurung ku iga : Lampah goreng hese leungitna
Akal paul : jauh pisan
Aki - aki tujuh mulud : Geus kolot pisan
Ayem tengtrem : Tenang, euweuh kasieun
Asa teu beubeungeutan : Awahing ku era
Anu borok dirojok nu titeuleum disimbeuhan : mupuas kanu keur cilaka
Amis budi : hade paroman
Aya jurig tumpak kuda : aya milik teu disangka - sangka
Aya jalan komo meuntas : aya kahayang aya nu ngajak
Awewe dulang tinande : awewe nurutkeun kahayang salaki
Amis daging : babari katerap kasakit
Abong letah teu tulangan : sagala dicaritakeun sanajang pikanyerieun batur
Ari umur tunggang gunung, angen angen pecat sawed : Ari umur geus kolot, tapi kahayang siga budak ngora
Agul ku payung butut : agul ku turunan
Aya pikir kadua leutik : aya kahayang
Asa ditonjok congcot : ngarasa bungah pisan
Adeang ku kuda beureum : ginding ku pakean meunang nginjeum
Birit aseupan : teu daek cicing
Biwir nyiru rombengeun : resep nyaritakeun rusiah atawa kasalahan batur
Bengkung ngariung, bongkok ngaronyok : sauyunan, ngariung babarengan
Beurat birit : hese dititahna
Bali geusan ngajadi : Lemah cai kalahiran
Balungbang timur : nuduhkeun hate beresih
Bobo sapanon carang sapakan : aya kakurangan
Bilatung ninggang dage : bungah pisan
Batok bulu eusi madu : ninggang lain pitempateunna
Badak cihea : degig
Bonteng ngalawan kadu : nu hengker ngalawan nu bedas
Babalik pikir : insap
Balik pepeh : nu gering teu daek cicing
Balik ka temen : asal banyol jadi pasea
Buntut kasiran : medit
Bodo alewoh : bodo tapi daek tatanya
Bodo kawas kebo : bodo kacida
Beja mah beja : Beja ulah waka dipercaya
Bancang pakewuh : pikasusaheun
Budak keur meujeuhna bilatung dulang : keur meujeuhna beuki dahar
Bulu kapaut : kabawa ku batur
Balabar kawat : beja nu sumebar
Beak dengkak : sagala ihtiar geus diusahakeun tapi teu hasil bae
Batan kapok galah gawok : batan eureun kalah maceuh
Buruk buruk papan jati : hade goreng dulur sorangan
Cueut kahareup :  tereh maot
Deukeut deukeut anak taleus : Deukeut tapi taya nu nyahoeun
Disakompetdaunkeun : disamarutkeun
Dibeujeur beaskeun : dijentrekeun, dieceskeun
Dogdog pangrewong : Acara panambah
Dibabuk lalaykeun : dibabuk kenca katuhu
Dagang oncom rancatan emas : Teu saimbang
Dihin pinasti anyar pinanggih : Papasten geus ditangtukeun ku Gusti Alloh
Dug hulu pet nyawa : Usaha satekah polah
Elmu ajug : Bisa mapatahan batur, ari soranganna teu bisa ngamalkeun
Gantung denge : masih dedengeeun
Ginding kekempis : Ginding tapi sakuna kosong
Gede gunung pananggeuhan : Boga andeleun pedah boga dulur beunghar
Garongmengmengeun : Taya kasabaran
Galehgeh gado : sagala dicaritakeun
Garo singsat : pagawean awewe dina aya ka teu panuju
Gurat batu : pageuh kana jangji atawa mawa karep sorangan
Goong saba karia :nonjokeun maneh sangkan kapake ku dunungan
Goong nabeuh maneh : ngagulkeun diri sorangan
Getas harupateun : Gancang napsu
Gindi pikir belang bayah : goreng hate
Hampang birit : daekan kana gawe
Hambur congcot murah bacot : goreng carek tapi berehan
Heuras genggerong : omonganna sugal
Hade gogog hade tagog :jalma sopan
Hutang salaput hulu  Hutangna kaditu kadieu (loba hutangna)
Hurung nangtung siang leumpang : nu beunghar pangabogana dipake
Hejo tihang : sok pundah pindah gawean
Harigu manukeun : dadana nyohcor kahareup
Haripeut ku teuteureuyan : gancang kapincut ku pangbibita
Harewos bojong : ngaharewos tapi kadenge ku batur
Mandap lanyap : omonganna lemes tapi ngahina
Halodo sataun lantis ku hujan sapoe : kahadean mangtaun-taun leungit ku kagorengan sakali
Heureut pakeeun pungsat bahan : kurang kaboga
Hampang leungeun : gancang tunggal teunggeul
Iwak nangtang sujen : ngadeukeutan pibahayaeun
Inggis batan maut hinis : paur pisan
Jalma atah warah : teu narima didikan sacukupna
Jati kasilih ku junti : pribumi kaelehkeun ku semah
Jauh - jauh panjang gagang : jauh - jauh teu beubeunangan
kawas anjing kadempet lincar : gogorowokan menta tulung
Kawas Anjing tuntung buntut : Teu daek cicing
Kawas bueuk meunang mabuk : Ngeluk taya tangan pangawasa atawa jempe teu nyarita
Kurung batok : tara indit-inditan jauh
Kawas beusi atah beuleum : beungeutna beureum awaning ambek
Kokolot begog : budak pipilueun kana urusan kolot
Kawas nu dipupul bayu : leuleus taya tangan pangawasa
Kumaha geletuk batuna, kacebur caina : kumaha brehna
Kejot borosot : gampang nyokot kaputusan teu dipikir heula
Kabawa ku sakaba-kaba : kabawa ku nu teu puguh
Kahieuman bangkong : Jiga beunghar pedah katitipan ku barang batur
Katempuhan buntut maung : Batur nu boga dosana, urang nu katempuhanna
Kawas cai dina daun taleus : taya tapakna
Kawas jogjog mondok : teu daek repeh
Kelek jalan : deukeut tapi jalanan taya nu lempeng
Kawas jaer kasaatan : Teu daek cicing
Kawas gaang katincak : Jempe
Kawas hayam panyambungan : Lumbang limbung teu puguh
Kawas kuda lepas tina gedogan : ngarasa bebas
Kaciwit kulit kabawa daging: anak nu boga dosana, kolot nu kababawa
Kandel kulit beungeut : Euweuh kaera
Kujang dua pangadekna : pagawean nu maksud dua cabak
Kokoro manggih mulud : makmak mekmek
Kawas kedok bakal : goreng patut pisan
Kaliung kasiput : loba baraya beunghar
Kawas kapuk kaibunan : leuleus taya tangan pangawasa
Kalapa bijil ti cungap : Rusiah dicaritakeun ku sorangan
Kawas kacang ninggang kajang : Nyaritana capetang tur gancang
Kawas nyoso malarat rosa : malarat pisan
Kulang canggeum : milik nu geus ditangtukeun ku Gusti Alloh
Kembang buruan : budak nu keur resep ulin
Kawas leungeun palid : uyap ayap teu daek cicing
Kawas lauk asup kana bubu : hese rek kaluar
Kawas merak : Beuki kana cengek
Kawas cucurut kaibunan : goreng patut pisan/ kulimis
Kacai jadi saleuwi, kadarat jadi salebak : Sauyunan
Leuleus awak : daekan
Leuleus jeujeut liat tali : gede tinimbangan
Laer gado : Kabitaan
Leutik-leutik ngagalatik : awakna leutik tapi gede kawani
Landung kandungan, laer aisan : gede tinimbangan
Lalaki langit lalanang jagat : gagah perkasa
Lauk buruk milu mijah : marokan-marokan maneh
Lesang kuras : teu bisa nyekel duit
Leumpeuh yuni : teu kuat nenjo nu cilaka
Lodong kosong ngelentrung :  Jalma loba ngomong pangartina kosong
Loba luang jeung dulang: : Loba pangweruhna
Leutik ringkang gede dulang : manusa awakna leutik jiwana gede
Legok tapak, genteng kadek: Loba pangalamanna
Meungpeun carang ku ayakan : api-api teu nyaho tapi nyaho
Murag bulu bitis : teu betah cicing di imah